Vi­še­stra­ni dje­lat­nik iz Gor­nje Rža­ni­ce kod Pla­va Mi­lun To­mo­vić Štit­ski, po­znat kao ne­pri­ko­sno­ve­ni du­bo­re­zac iz plav­sko-gu­sinj­skog kra­ja, afir­mi­san i kao gu­slar i pje­snik, pri­je sve­ga ep­ske na­rod­ne po­e­zi­je, pa on­da i lir­ske, ro­do­lju­bi­ve i lju­bav­ne, ovih da­na je ob­ja­vio svoj po­et­ski pr­vi­je­nac – zbir­ku pje­sa­ma „Po­sto­ja­nje”.
U njoj je sa­brao svo­je do­sa­da­šnje po­et­sko stva­ra­la­štvo, ko­je je spoj tra­di­ci­je i sa­da­šnjo­sti za bu­duć­nost.
Prof. dr Mar­ko Kne­že­vić, je­dan od re­cen­ze­na­ta To­mo­vi­će­ve zbir­ke, is­ta­kao je da je ep­ska na­rod­na po­e­zi­ja Plav­ske žu­pe i Va­so­je­vi­ća stva­ra­na u raz­li­či­tim pe­ri­o­di­ma i da je od­raz ljud­skog bi­ti­sa­nja i op­sta­ja­nja na tim pro­sto­ri­ma. Pje­sme, le­gen­de i mi­to­vi iz pro­šlo­sti, ka­že Kne­že­vić, naj­če­šće od­sli­ka­va­ju te­žak ži­vot pra­vo­sla­va­ca i nji­ho­vu vje­či­tu bor­bu za slo­bo­du pro­tiv ra­znih za­vo­je­va­ča, a pam­će­nje i bi­lje­že­nje ep­ske po­e­zi­je iz pro­šlo­sti osno­va je sva­kog stva­ra­la­štva u bu­duć­no­sti.
– U no­vi­je vri­je­me, ka­da se knji­ga sve ma­nje či­ta i ka­da je gu­sla­ra sve ma­nje, ep­ska po­e­zi­ja gu­bi zna­čaj ko­ji je ra­ni­je ima­la, ali ipak ni­je ma­li broj mla­dih gu­sla­ra i lju­bi­te­lja ep­ske po­e­zi­je ko­ji se to­me su­prot­sta­vlja­ju svo­jim stva­ra­la­štvom i ak­tiv­no­sti­ma.
Me­đu ta­kvim stva­ra­o­ci­ma po­seb­no se is­ti­če pje­snik, gu­slar i umjet­nik Mi­lun To­mo­vić Štit­ski iz Gor­nje Rža­ni­ce. Od­u­pi­ru­ći se pje­smom i gu­sla­ma za­bo­ra­vu ep­ske po­e­zi­je i dru­gih tra­di­ci­o­nal­nih vri­jed­no­sti, na­pi­sao je zbir­ku pje­sma „Po­sto­ja­nje”, ve­ći­nom ep­ske sa­dr­ži­ne. To­mo­vi­će­ve pje­sme no­se po­ru­ku da se u na­le­tu de­struk­tiv­nih po­ja­va sa­ču­va­ju na­sli­je­đe­ne tra­di­ci­o­nal­ne vri­jed­no­sti, kao što su og­nji­šte, po­ri­je­klo, pra­vo­sla­vlje, lju­bav pre­ma ro­di­te­lji­ma, po­šte­nje, mo­ral, ep­ska po­e­zi­ja, gu­sle i dru­go. Ta­ko u pr­voj pje­smi zbir­ke „Re­ci, đe­do”, na pi­ta­nje da li po­sto­ji ne­ka zu­blja sre­će, djed od­go­va­ra unu­ku: „Sre­ća je­ste kad znaš do­bro ko si, kad ti ži­vot vre­me­nu pr­ko­si, kad znaš či­ju krv u se­bi no­siš i sa njom se di­čiš i po­no­siš… Sre­ća – to je ka­da imaš zdra­vlje i kad pa­ziš svo­je pra­vo­sla­vlje, kad po­šte­nje tvo­je ime kra­si… Ka­da pa­ziš svo­ju maj­ku sta­ru… Kad po­mog­neš ne­ko­me na mu­ci, sre­ća je­su i gu­sle u ru­ci”.
Po sti­lu i pi­sa­nju, pi­smu i je­zi­ku, ova zbir­ka je do­stup­na i ra­zu­mlji­va sva­kom či­ta­o­cu i nu­di do­sta no­vog, što baš ne mo­že da se na­đe u po­e­ma­ma dru­gih pje­sni­ka. Zbir­ka ima vas­pit­nu, obra­zov­nu i apli­ka­tiv­nu vri­jed­nost, na­ro­či­to u smi­slu ko­ri­šće­nja u za­vi­čaj­noj na­sta­vi i gu­slar­skoj po­e­zi­ji – is­ta­kao je dr Kne­že­vić.
Pro­fe­sor knji­žev­no­sti Žar­ko Lu­kin Ota­še­vić, ta­ko­đe re­cen­zent To­mo­vi­će­ve zbir­ke, na­gla­sio je da mu je za­do­volj­stvo što je udo­sto­jen da iz­ne­se ne­ko­li­ko svo­jih mi­sli o zbir­ci pje­sa­ma „Po­sto­ja­nje”, te da je na­ro­či­to li­jep osje­ćaj ka­da se do­bi­je po­vje­re­nje da se pro­či­ta još neo­bja­vlje­ni rad.
– U ovim To­mo­vi­će­vim pje­sma­ma is­ka­za­na je lju­bav i mi­sa­o­ni stav pre­ma taj­na­ma ovo­ze­malj­skog svi­je­ta i cje­lo­kup­ne sva­ki­da­šnji­ce. Go­to­vo iz svih pje­sa­ma zra­če li­je­pe i hu­ma­ne po­ru­ke u ovom lu­dom vre­me­nu sve­ljud­ske vri­jed­no­sti. Pje­snič­ki vr­lo mu­dro i li­je­po, autor ni­že sti­ho­ve u ko­ji­ma je iskre­no is­ka­za­na vje­ra i ču­va­nje za­vje­ta pre­ma pre­ci­ma i po­tom­ci­ma, da ih ni­kad ne pre­vje­re, da osta­nu u vri­jed­no­sti­ma mo­ra­la i obi­ča­ja ko­ji ne gu­be sjaj. To­mo­vić se kao pje­snik sro­dio sa svo­jim pre­ci­ma, a dar za di­ja­lo­gom po­nio je iz kr­vo­to­ka gor­štač­kog je­zi­ka. Iako se ba­vi pro­šlo­šću, pje­snik ne odva­ja um od da­na­šnjeg da­na i vre­me­na, pa bi se mo­glo re­ći da su mu pje­sme isto­vre­me­no i drev­ne i ak­tu­el­ne –oci­je­nio je Ota­še­vić.
Zbir­ka pje­sa­ma „Po­sto­ja­nje“ sa­dr­ži vi­še cje­li­na u ko­ji­ma pje­snik sli­ka sta­ze, li­ca i pre­dje­le, ima­ju­ći pri­tom u vi­du čast i mo­ral lju­di i gor­ša­ta­ka ko­ji su ži­vje­li u okru­že­nju go­ro­sta­sne Sje­ki­ri­ce, Ča­ko­ra, Vi­si­to­ra i ši­re.
Mi­lun To­mo­vić Štit­ski ro­đen je 1973. go­di­ne u Gor­njoj Rža­ni­ci kod Pla­va, na ob­ron­ci­ma pla­ni­ne Štit. Pro­fe­si­o­nal­no se ba­vi du­bo­re­zom. Nje­go­vi ra­do­vi su do­spje­li na sve kon­ti­nen­te, kao i u ru­ke mno­gih po­zna­tih lič­no­sti. N.V.